2011 ebbar ut

I NRK, og sikkert i mange andre kanalar, er tida overmoden for oppsummering av året som nå går mot slutten. Å planlegge ein kveld framføre skjermen er vanskeleg utan å havne borti program som syner klipp frå året som gjekk, og som ein difor ofte har sett før. Slikt er jo ikkje berre negativt, særleg ikkje for ein mann på min alder og med min yrkesbakgrunn. Repetisjonar gir auka læringsutbyte. "Når du syns du kan leksa, så gjer du ho ein gong til", sa eg til elevane mine. Det heiter overlæring, og får tema og tame til å brenna seg fast i hugen. Det er som ei tatovering på innsida av skallen. Elevane beit ikkje på det eg sa. Dei tatoverte innsida av armar og bein, men trudde eg tulla med dei når det gjald innsida av skallen.
Å hugse ting kan vera strevsamt om ein ikkje har det lagra i elektroniske arkiv. Eg mistenkjer NRK for å ha ikkje berre e-arkiv, men også ein heil stab som tek seg av å halde greie på "året som gjekk". Sjølv må eg klare dette aleine. For det er viktig å halde greie på den nære historia.
På det personlege planet som ein seier, slit eg mest med å minnast kva nyttårsforsett eg hadde for 2011. Såleis er det uråd for meg å vite om desse er oppfylt.
Kanskje eg sette meg føre å bli pensjonist. Det er i såfall oppfylt. I løpet av dette året kan eg skryte av å ha blitt ekte pensjonist med full uttelling frå NAV og SPK. Nå er det om å gjere å fylle madrassen, slik at ein ikkje får skattesmell grunna høg formue. Der er eg godt på veg. Det må vera eit mål for neste år å få fylt opp madrassen frå hodegjerdet og ned til akselnivå.
Kanskje eg sette meg føre å stramme inn livreima. Der har eg isåfall bomma. Piggen i beltespenna slit med å penetrera 2 hol utanfor 2010-holet. Det er irriterande å drakse med det same beltet i årevis. Då set spenna merke i lærreima, og samanlikninga med tidlegare mageomkrins vert så altfor enkel. Det må bli eit mål for neste år å kjøpe nytt belte. Det blir som å trykke på reset-knappen, trur eg.
Kanskje eg sette meg føre å leva meir i nåtida, og vera tilstades både fysisk og psykisk der. Her har eg isåfall lykkast berre delvis. Etterkvart som talet på pc-ar og nettbrett i heimen aukar, oppstår ein ubalanse mellom den fysiske og den psykiske tilstadeværinga. Klart eg er der med kroppen, kanskje meir enn før, men den gode samtalen med augekontakt og handspålegging er kraftig redusert. Det er denne trådlausa som tek fokus. Dette er i og for seg ikkje heilt nytt. Alt i 1966 var eg oppslukt av det trådlause, eller "Uten en tråd" som Bjørnebo formulerte det den gongen. Det må bli eit mål for neste år å driva mindre trådlaust omkring, iallfall i heimen.
Kanskje eg sette meg føre å slå ut håret og gi blaffen i mi plikt som menigmann. Her har eg isåfall slite med å komma i mål. Når håret endeleg begynnar å hengja litt rundt øyrene, hentar frisøren meg inn. Eg skal leve eg og, seier frisøren, og alle sjangsar til å slå  ut håret vert såleis spolert av  "kort i nakken"- praksisen. Neglisjering av plikter er eg og svak på. I inneværande år har eg reist halve kloden rundt, men ingen stad har eg høyrt noko negativt sagt om meg som ein pliktoppfyllande mann. Eg må skjerpe meg. Det må bli eit mål for neste år å bli meir av ein langhåra rakkar, iallfall utanfor heimen.
Året ebbar ut. I morgon vaknar eg nok til nytt år med nye sjansar. Kanskje litt lemster i kroppen. Det kan jo skuldast madrassen.

            
Godt Nyttår!

Julekortet 2011

I år er eg seint ute med julehelsingane. Kanskje for sein om ikkje Posten og/eller Telenor er på mi side. Og det er dei berre tidvis. Eg har inga forklaring på kvifor det vert slik kvart år. Eg har jo merka av i kalenderen min på ein tydleg måte kva tid jula startar. Og sidan eg alltid vidarefører dette til neste års kalender, burde eg ha eit vasstett opplegg. Men nei...

Det er noko i den umedvitne delen av hovudet mitt som må få skulda. Sidan eg aldri veit kva eg skal skriva, vert oppgåva skuva fram i tid. Ikkje ønskjer eg berre å skriva ”God Jul og Godt Nyttår”, og heller ikkje ei detaljert og kronologisk framstilling av kva eg har gjort og ikkje gjort gjennom året. Og kva skal ein eigentleg skriva då?

Eg kunne ha skrive om nissar. Desse krokute figurane som alltid må svetta og få skjegget inn i nasen bak maska dei ber. Eg kunne skrive om at eg alltid var usikker på om det var nissane eller rottene som åt opp fjøsgrauten me sette ut på julekvelden. Eg kunne skrive om kor greit det eigentleg var å få ta på seg maska julekvelden, og gjere eigne born glade. Eg kunne skrive om at eg saknar ei maske både titt og ofte på mine eldre dagar også. Ei maske å skjule seg bak, der ein kan observere utan å utlevere heile seg sjølv. Men nei. Eg skriv ikkje slikt på julekort.

Eg kunne ha skrive om englar. Desse lettflygande vesen som hang fast på bilete over senga mi då eg var barn. Desse merkelege skapningane som eg aldri heilt skjøna fysiologien til. Eg kunne skrive om sjefsengelen Gabriel som møtte Maria og sa at ho ”skulle bli med barn”, og at det pussig nok gjekk troll i ord. Eg kunne skrive om englar eg møtte i eige liv. Men nei. Eg skriv ikkje slikt på julekort.

Eg kunne ha skrive om pakkane. Desse gåvene som anten er mjuke, harde eller skvulpande. Eg kunne skrive om kor greitt det er å gi gåver til dei som har laga ynskjeliste, og kor jysleg det er å finna på ting til dei andre. Eg kunne skrive om kvifor gåvekort er ei framifrå løysing, og om kvifor eg alltid sjølv lagar ynskjeliste. Eg kunne skrive om kvifor eg trur at mest ingen gir meg noko som står på ønskjelista mi. Men nei. Eg skriv ikkje slikt på julekort.

Eg kunne ha skrive om husvask og pynting. Desse dagane på gardintrappa då vatnet renn nedetter underarmen og væter skjorta som eg alltid gløymer å trekka over albogen. Eg kunne skrive om kvifor eg knyter Ajax-lukta til julekjensla og harpikslimet til julefingrane. Eg kunne skrive om straumforbruket når mor har tend alle lys, og om fornybar energi og grøne sertifikat. Men nei. Eg skriv ikkje slikt på julekort.

Eg kunne ha skrive om gjensyn. Desse inderlege ynskje ein har om å få sjå kvarandre i året som kjem. Eg kunne skrive om at tida flyg og at det er lenge sidan sist, utan å nemne kva tid det nå var. For det gjeld ikkje å bomma i det ein skriv på julekort. Eg kunne skrive at om helsa held, så må det bli ei råd neste år. Men nei. Eg skriv ikkje slikt på julekort.

Då står berre ein ting att å skriva om: Den menneskeskapte miljøendringa. Dette det gjer med mitt mentale innemiljø kvart år å møte nissar og englar, lage pakkar og vaske hus, skrive julekort og tenkje på andre mens eg gjer det. Det gir fred i sinn og glede i hugen å kjenne at eg rakk jula i år og.

Undrast om andre kjenner det slik?

Og til slutt: ”God JUL” då.

Slaget om smøret

Å mangla smør i adventstida er verre enn å sakna det resten av året. Det vert mager julebakst av slikt. Og Ingrid Espelid Hovig har sagt at utan skikkeleg smør i julekaka, vert det ingen yppige former korkje her eller der.
Kona mi har difor tråla alle dei matvarekjedane som er representerte på Husnes. Eurospar, Ica, Rema og Kiwi.
Eg kunne sjå det på henne der eg stod i stoveglaset når ho kom heim frå raida sine, at heller ikkje denne gongen hadde ho lykkast. Kraftig framoverluta med spøtehua godt nedover øyrene for ikkje å syna for all verda at ho også nå kom slukøyra attende til heimen. Ho minna meg om ein veidemann som for 3000 år sidan kom heim til familien sin ein stad ved Husnesfjorden, utan å ha med seg fangst attende til familien. Korleis skulle framtida bli.
Men så ein dag var haldninga hennar annleis. Eg såg det på lang avstand der ho kom nede i gata at noko stort var på gang. Hua sat lett på toppen av hårkransen, ryggen var rak og ho gjekk med sjølvsikre steg mot huset vårt. Eg la bort det eg hadde i nevane, og sette meg godt til rette i sofaen. Nå, tenkte eg. Nå blir det fest.
Kona hadde ikkje berre fått tak i smør, men det var måten det skjedde på som var så pirrande lysteleg ei soge:
PÅ Rema 1000 hadde det som lyn frå klår himmel dukka opp 4 pakkar meierismør i kjøledisken. Ikkje slike flotte 1/2 kg pakkar som me hadde før i tida, men dei mykje mindre bordpakningane. Ho forsynte seg grådig, og såg seg varsamt rundt idet ho skulle trilla vidare. Men så kom ei anna av same kjønn, men som tilhøyrde eit anna jaktvald. Eit jaktvald godkjend av den lokale butikkstyraren.
Det vart ein kamp. Du kan få ein pakke, meinte mi. Nei eg treng to, sa ho. Mi har alltid vore særs medgjerleg og empatisk. Ho hadde sjølv kjend på kroppen korleis det var å koma heim utan smør. Og då ho såg at Oppmannen stod i bakgrunnen klar til å mekla og eventuelt dømma, ordna ho opp sjølv.
Kona mi kom heim med 2 pakkar smør.
Skal me smørja oss ei julebrødskiva, spør eg, utolmodig og våt i munnen. Nei det er julegåver, seier ho.
Det var då eg skjøna at dette er ein kamp på mange plan. Eg må nok smørja med tålmod og margarin ei stund til.

Eg - eit mediaoffer

Rett nok kasta eg i ein fysikktime eit elevbord gjennom klasserommet ein gong på sluttten av -70 talet. Det var for å demonstrera gravitasjonskrafta, og kva skade ei slik kraft kan påføra andre.
Men å nytta ein stol som linjal i matematikktimen, ligg langt på sida av slik mitt hovud og resten av kroppen fungerer.
Mens eg var i Kina har lokalavisa moroa seg på min kostnad.
Eg har høyrt ein skal vokta seg når media tek tak i ei sak. Anten må ein halda seg heime og legga seg flat, eller så får ein røme landet.
Eg kan godt tenkja meg det siste, iallfall til stormen har lagt seg...

Kvifor blæs det sånn?

"Det er godt etablert kunnskap i fagmiljøet at orkaner varierer i faser på noen få tiår. 1940- og 1950-tallet var en aktiv periode, mens 1970- og 1980-tallet var roligere. Dagens aktive fase synes å ha startet i 1995". Dette er å lesa på nettsida til forskning.no 
Mine observasjonar stadfestar dette. Den aktive fasen på 50-talet, sette spor etter seg i hugen min, spor som ikkje let seg vaske bort. Eg vart skremd, ikkje på grunn av vindstyrken, men avdi dei vaksne vart så hjelpalause i høve til rasande naturkrefter. Garden eg vaks opp på, var på den tida i ei skrøpleg forfatning. Gamle bjelkelag med rotne undergurtar og skrale svillar, vart svake i sterk vind. Første gongen eg såg far min skremd, var då han rømde løa avdi taket letta så høgt over veggen som det normalt kvilde på, at han såg dagslyset gjennom den store glipa som  oppstod. Taket "flaut" i lause lufta i ei æve, før det datt ned på plass att. Alt stod på spel, den gongen. Heile livsgrunnlaget for ein familie på 2 vaksne og 5 born hang i - lause lufta. Far min skulle sikra husa, men måtte gi opp. Han såg annleis ut enn det som vanleg var, då han kom inn i huset til oss andre som då var samla på kjøkenet. Far min hadde kasta inn handkledet, han hadde gitt opp i kampen mot naturkreftene. Det trudde eg ikkje kunne skje. Far min visste jo alltid ei råd, og eg hadde aldri før sett han slik. 
Den natta sov me alle 7 på golvet i kjøkenet. Det vart vurdert som rommet der "Vår Herre" hadde minst tilgjenge med kreftene sine.
Hendinga har sett seg fast i hovudet mitt. Når det bles som det gjer nett nå, vert eg uroleg. Eg tek jevnlege turar rundt eigedomen, inspiserer garasje, drivhus, bassengoverdekke og alt anna som kan flagra i vinden. Naturkreftene skal ikkje få ta rotta på meg. Eg skal ta att for at far min måtte gi seg den gongen. Eg skal stå støtt i stormen.
Likevel må eg innrømma at eg likar meg ikkje i slikt ver. Magesyra aukar, og eg kjenner ei uro i kroppen som får hjarta til å slå og tankane til å spinna. Ein indre mental storm.
Forskarane kranglar om desse uværa skuldast menneskeskapt global oppvarming, endringar av saltinnhaldet i havet eller variasjon i  El Niño-straumane. Eg veit sjølvsagt ikkje det. Men den indre mentale stormen eg kjenner i slikt vær, kjenner eg årsaka til. Den er menneskeskapt. Til liks med resten av kroppen min.